ΛΥΣΙΟΥ "ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΑΔΥΝΑΤΟΥ"

[Dhmellhn]

ΛΥΣΙΑΣ ΛΟΓΟΣ ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΑΔΥΝΑΤΟΥ

1 Ὀλίγου δέω χάριν ἔχειν, ὦ βουλή, τῷ κατηγόρῳ, ὅτι μοι παρεσκεύασε τὸν ἀγῶνα τοῦτον, εἰ πρότερον οὐκ ἔχων πρόφασιν ἐφ᾽ ἧς τοῦ βίου λόγον δοίην, νυνὶ διὰ τοῦτον εἴληφα. καὶ πειράσομαι τῷ λόγῳ τοῦτον μὲν ἐπιδεῖξαι ψευδόμενον, ἐμαυτὸν δὲ βεβιωκότα μέχρι τῆσδε τῆς ἡμέρας ἐπαίνου μᾶλλον ἄξιον ἢ φθόνου· διὰ γὰρ οὐδὲν ἄλλο μοι δοκεῖ παρασκευάσαι τόνδε μοι τὸν κίνδυνον οὗτος ἢ διὰ 2 φθόνον. καίτοι ὅστις τούτοις φθονεῖ οὓς οἱ ἄλλοι ἐλεοῦσι, τίνος ἂν ὑμῖν ὁ τοιοῦτος ἀποσχέσθαι δοκεῖ πονηρίας; εἰ μὲν γὰρ ἕνεκα χρημάτων με συκοφαντεῖ—· εἰ δ᾽ ὡς ἐχθρὸν ἑαυτοῦ με τιμωρεῖται, ψεύδεται· διὰ γὰρ τὴν πονηρίαν αὐτοῦ οὔτε φίλῳ οὔτε ἐχθρῷ πώποτε ἐχρησάμην αὐτῷ. 3 ἤδη τοίνυν, ὦ βουλή, δῆλός ἐστι φθονῶν, ὅτι τοιαύτῃ κεχρημένος συμφορᾷ τούτου βελτίων εἰμὶ πολίτης. καὶ γὰρ οἶμαι δεῖν, ὦ βουλή, τὰ τοῦ σώματος δυστυχήματα τοῖς τῆς ψυχῆς ἐπιτηδεύμασιν ἰᾶσθαι, εἰκότως. εἰ γὰρ ἐξ ἴσου τῇ συμφορᾷ καὶ τὴν διάνοιαν ἕξω καὶ τὸν ἄλλον βίον διάξω, τί τούτου διοίσω; 4 Περὶ μὲν οὖν τούτων τοσαῦτά μοι εἰρήσθω· ὑπὲρ ὧν δέ μοι προσήκει λέγειν, ὡς ἂν οἷόν τε διὰ βραχυτάτων ἐρῶ. φησὶ γὰρ ὁ κατήγορος οὐ δικαίως με λαμβάνειν τὸ παρὰ τῆς πόλεως ἀργύριον· καὶ γὰρ τῷ σώματι δύνασθαι καὶ οὐκ εἶναι τῶν ἀδυνάτων, καὶ τέχνην ἐπίστασθαι τοιαύ 5 την ὥστε καὶ ἄνευ τοῦ διδομένου τούτου ζῆν. καὶ τεκμηρίοις χρῆται τῆς μὲν τοῦ σώματος ῥώμης, ὅτι ἐπὶ τοὺς ἵππους ἀναβαίνω, τῆς δ᾽ ἐν τῇ τέχνῃ εὐπορίας, ὅτι δύναμαι συνεῖναι δυναμένοις ἀνθρώποις ἀναλίσκειν. τὴν μὲν οὖν ἐκ τῆς τέχνης εὐπορίαν καὶ τὸν ἄλλον τὸν ἐμὸν βίον, 6 οἷος τυγχάνει, πάντας ὑμᾶς οἴομαι γιγνώσκειν· ὅμως δὲ κἀγὼ διὰ βραχέων ἐρῶ. ἐμοὶ γὰρ ὁ μὲν πατὴρ κατέλιπεν οὐδέν, τὴν δὲ μητέρα τελευτήσασαν πέπαυμαι τρέφων τρίτον ἔτος τουτί, παῖδες δέ μοι οὔπω εἰσὶν οἵ με θεραπεύσουσι. τέχνην δὲ κέκτημαι βραχέα δυναμένην ὠφελεῖν, ἣν αὐτὸς μὲν ἤδη χαλεπῶς ἐργάζομαι, τὸν διαδεξόμενον δ᾽ αὐτὴν οὔπω δύναμαι κτήσασθαι. πρόσοδος δέ μοι οὐκ ἔστιν ἄλλη πλὴν ταύτης, ἣν ἐὰν ἀφέλησθέ με, κινδυνεύ 7 σαιμ᾽ ἂν ὑπὸ τῇ δυσχερεστάτῃ γενέσθαι τύχῃ. μὴ τοίνυν, ἐπειδή γε ἔστιν, ὦ βουλή, σῶσαί με δικαίως, ἀπολέσητε ἀδίκως· μηδὲ ἃ νεωτέρῳ καὶ μᾶλλον ἐρρωμένῳ ὄντι ἔδοτε,
1
πρεσβύτερον καὶ ἀσθενέστερον γιγνόμενον ἀφέλησθε· μηδὲ πρότερον καὶ περὶ τοὺς οὐδὲν ἔχοντας κακὸν ἐλεημονέστατοι δοκοῦντες εἶναι νυνὶ διὰ τοῦτον τοὺς καὶ τοῖς ἐχθροῖς ἐλεινοὺς ὄντας ἀγρίως ἀποδέξησθε· μηδ᾽ ἐμὲ τολμήσαντες ἀδικῆσαι καὶ τοὺς ἄλλους τοὺς ὁμοίως ἐμοὶ διακειμένους 8 ἀθυμῆσαι ποιήσητε. καὶ γὰρ ἂν ἄτοπον εἴη, ὦ βουλή, εἰ ὅτε μὲν ἁπλῆ μοι ἦν ἡ συμφορά, τότε μὲν φαινοίμην λαμβάνων τὸ ἀργύριον τοῦτο, νῦν δ᾽ ἐπειδὴ καὶ γῆρας καὶ νόσοι καὶ τὰ τούτοις ἑπόμενα κακὰ προσγίγνεταί μοι, τότε ἀφαι 9 ρεθείην. δοκεῖ δέ μοι τῆς πενίας τῆς ἐμῆς τὸ μέγεθος ὁ κατήγορος ἂν ἐπιδεῖξαι σαφέστατα μόνος ἀνθρώπων. εἰ γὰρ ἐγὼ κατασταθεὶς χορηγὸς τραγῳδοῖς προκαλεσαίμην αὐτὸν εἰς ἀντίδοσιν, δεκάκις ἂν ἕλοιτο χορηγῆσαι μᾶλλον ἢ ἀντιδοῦναι ἅπαξ. καὶ πῶς οὐ δεινόν ἐστι νῦν μὲν κατηγορεῖν ὡς διὰ πολλὴν εὐπορίαν ἐξ ἴσου δύναμαι συνεῖναι τοῖς πλουσιωτάτοις, εἰ δὲ ὧν ἐγὼ λέγω τύχοι τι γενόμενον, <ὁμολογεῖν ἄν με> τοιοῦτον εἶναι καὶ ἔτι ἀπορώτερον; 10 Περὶ δὲ τῆς ἐμῆς ἱππικῆς, ἧς οὗτος ἐτόλμησε μνησθῆναι πρὸς ὑμᾶς, οὔτε τὴν τύχην δείσας οὔτε ὑμᾶς αἰσχυνθείς, οὐ πολὺς ὁ λόγος. εἰκὸς γάρ, ὦ βουλή, πάντας τοὺς ἔχοντάς τι δυστύχημα τοῦτο ζητεῖν καὶ τοῦτο φιλοσοφεῖν, ὅπως ὡς ἀλυπότατα μεταχειριοῦνται τὸ συμβεβηκὸς πάθος. ὧν εἷς ἐγώ, καὶ περιπεπτωκὼς τοιαύτῃ συμφορᾷ ταύτην ἐμαυτῷ ῥᾳστώνην ἐξηῦρον εἰς τὰς ὁδοὺς τὰς μακροτέρας 11 τῶν ἀναγκαίων. ὃ δὲ μέγιστον, ὦ βουλή, τεκμήριον ὅτι διὰ τὴν συμφορὰν ἀλλ᾽ οὐ διὰ τὴν ὕβριν, ὡς οὗτός φησιν, ἐπὶ τοὺς ἵππους ἀναβαίνω [ῥᾴδιόν ἐστι μαθεῖν]. εἰ γὰρ ἐκεκτήμην οὐσίαν, ἐπ᾽ ἀστράβης ἂν ὠχούμην, ἀλλ᾽ οὐκ ἐπὶ τοὺς ἀλλοτρίους ἵππους ἀνέβαινον· νυνὶ δ᾽ ἐπειδὴ τοιοῦτον οὐ δύναμαι κτήσασθαι, τοῖς ἀλλοτρίοις ἵπποις ἀναγκάζο 12 μαι χρῆσθαι πολλάκις. καίτοι πῶς οὐκ ἄτοπόν ἐστιν, ὦ βουλή, τοῦτον ἄν, εἰ μὲν ἐπ᾽ ἀστράβης ὀχούμενον ἑώρα με, σιωπᾶν (τί γὰρ ἂν καὶ ἔλεγεν;), ὅτι δ᾽ ἐπὶ τοὺς ᾐτημένους ἵππους ἀναβαίνω, πειρᾶσθαι πείθειν ὑμᾶς ὡς δυνατός εἰμι; καὶ ὅτι μὲν δυοῖν βακτηρίαιν χρῶμαι, τῶν ἄλλων μιᾷ χρωμένων, μὴ κατηγορεῖν ὡς καὶ τοῦτο τῶν δυναμένων ἐστίν· ὅτι δ᾽ ἐπὶ τοὺς ἵππους ἀναβαίνω, τεκμηρίῳ χρῆσθαι πρὸς ὑμᾶς ὥς εἰμι τῶν δυναμένων; οἷς ἐγὼ διὰ τὴν αὐτὴν αἰτίαν ἀμφοτέροις χρῶμαι. 13 Τοσοῦτον δὲ διενήνοχεν ἀναισχυντίᾳ τῶν ἁπάντων ἀνθρώπων, ὥστε ὑμᾶς πειρᾶται πείθειν, τοσούτους ὄντας εἷς ὤν, ὡς οὔκ εἰμι τῶν ἀδυνάτων ἐγώ· καίτοι εἰ τοῦτο πείσει τινὰς ὑμῶν, ὦ βουλή, τί με κωλύει κληροῦσθαι τῶν ἐννέα ἀρχόντων, καὶ ὑμᾶς ἐμοῦ μὲν ἀφελέσθαι τὸν ὀβολὸν ὡς ὑγιαίνοντος, τούτῳ δὲ ψηφίσασθαι πάντας ὡς ἀναπήρῳ; οὐ γὰρ δήπου τὸν αὐτὸν ὑμεῖς μὲν ὡς δυνάμενον ἀφαιρήσεσθε τὸ διδόμενον, οἱ δὲ <θεσμοθέται> ὡς ἀδύνατον ὄντα 14 κληροῦσθαι κωλύσουσιν. ἀλλὰ γὰρ οὔτε ὑμεῖς τούτῳ τὴν αὐτὴν ἔχετε γνώμην, οὔθ᾽ οὗτος <ὑμῖν> εὖ ποιῶν. ὁ μὲν γὰρ ὥσπερ ἐπικλήρου τῆς συμφορᾶς οὔσης ἀμφισβητήσων ἥκει καὶ πειρᾶται πείθειν ὑμᾶς ὡς οὔκ εἰμι τοιοῦτος οἷον ὑμεῖς ὁρᾶτε πάντες· ὑμεῖς δὲ (ὃ τῶν εὖ φρονούντων ἔργον ἐστί) μᾶλλον πιστεύετε τοῖς ὑμετέροις αὐτῶν ὀφθαλμοῖς ἢ τοῖς τούτου λόγοις. 15 Λέγει δ᾽ ὡς ὑβριστής εἰμι καὶ βίαιος καὶ λίαν ἀσελγῶς διακείμενος, ὥσπερ εἰ φοβερῶς ὀνομάσειε, μέλλων ἀληθῆ λέγειν, ἀλλ᾽ οὔκ, ἐὰν πάνυ πραόνως [μηδὲ ψεύδηται], ταῦτα ποιήσων. ἐγὼ δ᾽ ὑμᾶς, ὦ βουλή, σαφῶς οἶμαι δεῖν διαγιγνώσκειν οἷς τ᾽ ἐγχωρεῖ τῶν ἀνθρώπων ὑβρισταῖς 16 εἶναι καὶ οἷς οὐ προσήκει. οὐ γὰρ <τοὺς> πενομένους καὶ λίαν ἀπόρως διακειμένους ὑβρίζειν εἰκός, ἀλλὰ τοὺς πολλῷ πλείω τῶν ἀναγκαίων κεκτημένους· οὐδὲ τοὺς ἀδυνάτους τοῖς σώμασιν ὄντας, ἀλλὰ τοὺς μάλιστα πιστεύοντας ταῖς αὑτῶν ῥώμαις· οὐδὲ τοὺς ἤδη προβεβηκότας τῇ ἡλικίᾳ, ἀλλὰ τοὺς ἔτι νέους καὶ νέαις 2
ταῖς διανοίαις χρωμένους. 17 οἱ μὲν γὰρ πλούσιοι τοῖς χρήμασιν ἐξωνοῦνται τοὺς κινδύνους, οἱ δὲ πένητες ὑπὸ τῆς παρούσης ἀπορίας σωφρονεῖν ἀναγκάζονται· καὶ οἱ μὲν νέοι συγγνώμης ἀξιοῦνται τυγχάνειν παρὰ τῶν πρεσβυτέρων, τοῖς δὲ πρεσβυτέροις 18 ἐξαμαρτάνουσιν ὁμοίως ἐπιτιμῶσιν ἀμφότεροι· καὶ τοῖς μὲν ἰσχυροῖς ἐγχωρεῖ μηδὲν αὐτοῖς πάσχουσιν, οὓς ἂν βουληθῶσιν, ὑβρίζειν, τοῖς δὲ ἀσθενέσιν οὐκ ἔστιν οὔτε ὑβριζο μένοις ἀμύνεσθαι τοὺς ὑπάρξαντας οὔτε ὑβρίζειν βουλομένοις περιγίγνεσθαι τῶν ἀδικουμένων. ὥστε μοι δοκεῖ ὁ κατήγορος εἰπεῖν περὶ τῆς ἐμῆς ὕβρεως οὐ σπουδάζων, ἀλλὰ παίζων, οὐδ᾽ ὑμᾶς πεῖσαι βουλόμενος ὥς εἰμι τοιοῦτος, ἀλλ᾽ ἐμὲ κωμῳδεῖν βουλόμενος, ὥσπερ τι καλὸν ποιῶν. 19 Ἔτι δὲ καὶ συλλέγεσθαί φησιν ἀνθρώπους ὡς ἐμὲ πονηροὺς καὶ πολλούς, οἳ τὰ μὲν ἑαυτῶν ἀνηλώκασι, τοῖς δὲ τὰ σφέτερα σῴζειν βουλομένοις ἐπιβουλεύουσιν. ὑμεῖς δὲ ἐνθυμήθητε πάντες ὅτι ταῦτα λέγων οὐδὲν ἐμοῦ κατηγορεῖ μᾶλλον ἢ τῶν ἄλλων ὅσοι τέχνας ἔχουσιν, οὐδὲ τῶν ὡς ἐμὲ εἰσιόντων μᾶλλον ἢ τῶν ὡς τοὺς ἄλλους δημιουρ 20 γούς. ἕκαστος γὰρ ὑμῶν εἴθισται προσφοιτᾶν ὁ μὲν πρὸς μυροπώλιον, ὁ δὲ πρὸς κουρεῖον, ὁ δὲ πρὸς σκυτοτομεῖον, ὁ δ᾽ ὅποι ἂν τύχῃ, καὶ πλεῖστοι μὲν ὡς τοὺς ἐγγυτάτω τῆς ἀγορᾶς κατεσκευασμένους, ἐλάχιστοι δὲ ὡς τοὺς πλεῖστον ἀπέχοντας αὐτῆς· ὥστ᾽ εἴ τις ὑμῶν πονηρίαν καταγνώσε ται τῶν ὡς ἐμὲ εἰσιόντων, δῆλον ὅτι καὶ τῶν παρὰ τοῖς ἄλλοις διατριβόντων· εἰ δὲ κἀκείνων, ἁπάντων Ἀθηναίων· ἅπαντες γὰρ εἴθισθε προσφοιτᾶν καὶ διατρίβειν ἁμοῦ γέ που. 21 Ἀλλὰ γὰρ οὐκ οἶδ᾽ ὅ τι δεῖ λίαν με ἀκριβῶς ἀπολογούμενον πρὸς ἓν ἕκαστον ὑμῖν τῶν εἰρημένων ἐνοχλεῖν πλείω χρόνον. εἰ γὰρ ὑπὲρ τῶν μεγίστων εἴρηκα, τί δεῖ περὶ τῶν φαύλων ὁμοίως τούτῳ σπουδάζειν; ἐγὼ δ᾽ ὑμῶν, ὦ βουλή, δέομαι πάντων τὴν αὐτὴν ἔχειν περὶ ἐμοῦ διά 22 νοιαν, ἥνπερ καὶ πρότερον· μὴ οὗ μόνου μεταλαβεῖν ἔδωκεν ἡ τύχη μοι τῶν ἐν τῇ πατρίδι, τούτου διὰ τουτονὶ ἀποστερήσητέ με· μηδ᾽ ἃ πάλαι κοινῇ πάντες ἔδοτέ μοι, νῦν οὗτος εἷς ὢν πείσῃ πάλιν ὑμᾶς ἀφελέσθαι. ἐπειδὴ γάρ, ὦ βουλή, τῶν μεγίστων [ἀρχῶν] ὁ δαίμων ἀπεστέρησεν ἡμᾶς, ἡ πόλις ἡμῖν ἐψηφίσατο τοῦτο τὸ ἀργύριον, ἡγουμένη κοινὰς εἶναι τὰς τύχας τοῖς ἅπασι καὶ τῶν κακῶν 23 καὶ τῶν ἀγαθῶν. πῶς οὖν οὐκ ἂν δειλαιότατος εἴην, εἰ τῶν μὲν καλλίστων καὶ μεγίστων διὰ τὴν συμφορὰν ἀπε στερημένος εἴην, ἃ δ᾽ ἡ πόλις ἔδωκε προνοηθεῖσα τῶν οὕτως διακειμένων, διὰ τὸν κατήγορον ἀφαιρεθείην; μηδαμῶς, ὦ βουλή, ταύτῃ θῆσθε τὴν ψῆφον. διὰ τί γὰρ ἂν καὶ 24 τύχοιμι τοιούτων ὑμῶν; πότερον ὅτι δι᾽ ἐμέ τις εἰς ἀγῶνα πώποτε καταστὰς ἀπώλεσε τὴν οὐσίαν; ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἂν εἷς ἀποδείξειεν. ἀλλ᾽ ὅτι πολυπράγμων εἰμὶ καὶ θρασὺς καὶ φιλαπεχθήμων; ἀλλ᾽ οὐ τοιαύταις ἀφορμαῖς τοῦ βίου πρὸς 25 τὰ τοιαῦτα τυγχάνω χρώμενος. ἀλλ᾽ ὅτι λίαν ὑβριστὴς καὶ βίαιος; ἀλλ᾽ οὐδ᾽ ἂν αὐτὸς φήσειεν, εἰ μὴ βούλοιτο καὶ τοῦτο ψεύδεσθαι τοῖς ἄλλοις ὁμοίως. ἀλλ᾽ ὅτι ἐπὶ τῶν τριάκοντα γενόμενος ἐν δυνάμει κακῶς ἐποίησα πολλοὺς τῶν πολιτῶν; ἀλλὰ μετὰ τοῦ ὑμετέρου πλήθους ἔφυγον εἰς Χαλκίδα [τὴν ἐπ᾽ Εὐρίπῳ], καὶ ἐξόν μοι μετ᾽ ἐκείνων ἀδεῶς πολιτεύεσθαι, μεθ᾽ ὑμῶν εἱλόμην κινδυνεύειν ἀπελ 26 θών. μὴ τοίνυν, ὦ βουλή, μηδὲν ἡμαρτηκὼς ὁμοίων ὑμῶν τύχοιμι τοῖς πολλὰ ἠδικηκόσιν, ἀλλὰ τὴν αὐτὴν ψῆφον θέσθε περὶ ἐμοῦ ταῖς ἄλλαις βουλαῖς, ἀναμνησθέντες ὅτι οὔτε χρήματα διαχειρίσας τῆς πόλεως δίδωμι λόγον αὐτῶν, οὔτε ἀρχὴν ἄρξας οὐδεμίαν εὐθύνας ὑπέχω νῦν αὐτῆς, ἀλλὰ 27 περὶ ὀβολοῦ μόνον ποιοῦμαι τοὺς λόγους. καὶ οὕτως ὑμεῖς μὲν τὰ δίκαια γνώσεσθε πάντες, ἐγὼ δὲ τούτων ὑμῖν τυχὼν ἕξω τὴν χάριν, οὗτος δὲ τοῦ λοιποῦ μαθήσεται μὴ τοῖς ἀσθενεστέροις ἐπιβουλεύειν ἀλλὰ τῶν ὁμοίων αὐτῷ περιγίγνεσθαι.
3

[TEUTAMOS]

Πολύ ωραίος λόγος ο "Υπέρ του Αδυνάτου" που αναδεικνύει το λογογραφικό τάλαντο του Λυσίου. Ξέρει να χρησιμοποιεί άψογα την ηθοποιία και να την προσαρμόζει ανάλογα με τον χαρακτήρα και το διανοητικό επίπεδο του εκάστοτε πελάτη του. Επίσης πολύ ωραίοι λόγοι του είναι και ο "Κατά Ερατοσθενους" που εκφωνήθηκε από τον ίδιο επιτιθεμενος στον Ερατοσθενη, ένα εκ των Τριάκοντα, που τον κατηγορεί ότι σκότωσε τον αδελφό του Πολέμαρχο. Επίσης φοβεροί τόσο για την ηθοποιία τους όσο και για τα στοιχεία που μας παρέχει εκ του ζοφερού τετάρτου αιώνος ειναι και οι "δοκιμαστικοί" του λόγοι πχ Κατά Φίλωνος δοκιμασία.

[Dhmellhn]

Ο ΒΙΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΛΥΣΙΟΥ

"Η καρδιά της αττικής ρητορείας είναι ο δικανικός λόγος και η καρδιά της αττικής δικανικής ρητορικής είναι η λογογραφία." (G.A kennedy, στο Easterling-Knox Ι.Α.Ε.Λ)

Ο λογογράφος έγραφε επί πληρωμή λόγους για πελάτες που εκφωνούνταν στα δικαστήρια και σπάνια εμφανιζόταν ο ίδιος ως συνήγορος. Ο κυριότερος εκπρόσωπος του δικανικού λόγου είναι ο Λυσίας. Του αποδίδονται γύρω στους 425 λόγους. Από αυτούς σώζονται ολόκληροι ή αποσπασματικά 35, εκ των οποίων κάποιοι ίσως να μην είναι του ιδίου.

Ο πατέρας του, ο Κέφαλος, ήταν ένας πλούσιος έμπορος των Συρακουσών που ζούσε ως Μέτοικος στην Αθήνα. Ο Λυσίας γεννήθηκε το 445 και πέθανε το 380. Όταν ήταν μικρός ταξίδεψε ως τους Θουρίους στην Κάτω Ιταλία, όπου σύμφωνα με την παράδοση ήταν μαθητής του Τεισία. Μετά από λίγα έτη επέστρεψε στην Αθήνα. Το 404 οι Τριάκοντα δήμευσαν την περιουσία της οικογενείας του και σκότωσαν τον αδελφό του τον Πολέμαρχο. Ο ίδιος, μόλις και μετά βίας κατάφερε να ξεφύγει του ολιγαρχικού καθεστώτος. Μετά την εκδίωξη των Τριάκοντα και την επαναφορά του Δημοκρατικού πολιτεύματος επέστρεψε στην Πόλη των Αθηνών, όπου ο Θρασύβουλος πρότεινε στους Αθηναίους να του δοθεί το δικαίωμα του Αθηναίου Πολίτου. Τελικά αυτή η πρόταση απερρίφθη και ο Λυσίας για το υπόλοιπο του βίου του εργάσθηκε ως Λογογράφος.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η συζήτηση που καταγράφεται στην "ΠΟΛΙΤΕΙΑ" του Πλάτωνος, αναφέρεται ότι έλαβε χώρα στο πατρικό του. Πιθανότατα είχε σχέσεις με τον Σωκράτη και τους μαθητές του, αφού του αποδίδεται ένας λόγος με τον τίτλο: "Απολογία Σωκράτους".

Οι περισσότεροι λόγοι του είναι Δικανικοί. Έχει γράψει όμως και κάποιους Πανηγυρικούς. Στο δικαστήριο δεν έκανε παραστάσεις, πλην μίας φοράς όπου αφορούσε προσωπική του υπόθεση.

Η αναγνώριση του Λυσία, ήδη από την Αρχαιότητα, βασίζεται κυρίως σε δύο αρετές που συνόδευαν τον λόγο του: i. στο λιτό, γεμάτο χάρη ύφος του και ii. στη σκιαγράφηση των ομιλητών, την περίφημη "Ηθοποιία". Η απλότητα του ύφους ταιριάζει στον δικανικό ρητορικό λόγο, ο οποίος επιδιώκει τη συμπάθεια των δικαστών. Το ύφος αυτό διαφοροποιείται σαφέστατα από εκείνο το πομπώδες και γεμάτο μεγαλοπρέπεια του Ισοκράτη. Ο Λυσίας είναι ακριβολόγος, αποφεύγει τις ποιητικές λέξεις, τα φανταχτερά σχήματα και το ρητορικό πάθος.

Αλλά και το δεύτερό του χαρακτηριστικό γνώρισμα, η Ηθοποιία, έχει κατ' εξοχήν ρητορικούς σκοπούς. Ο ρήτορας έχει το ταλέντο να προσαρμόζει τον λόγο στην προσωπικότητα του ομιλητή κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να κερδίσει την εύνοια των ακροατών. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ο Ευφίλητος στον "Υπέρ του Ερατοσθένους φόνου", στον "Υπέρ Μαντιθέου" και στον "Υπέρ του αδυνάτου" ο οποίος και παρατίθεται εν συνεχείαι.

[KELAINO]

Τί με θύμησες... Το κάναμε στο λύκειο, είχαμε μια καταπληκτική φιλόλογο που ζωντάνεψε την ατμόσφαιρα του δικαστήριου μέσα στην αίθουσα. Ταυτόχρονα μας έκανε ένα αλησμόνητο μάθημα πάνω στα "λογικά" βι ες "συναισθηματικά" επιχειρήματα.
Έτσι είναι, άμα έχεις την υπέρτατη κωλοφαρδία να πέσεις σε καλούς εκπαιδευτικούς... αλλά είναι δυσεύρετοι μωρέ.

[Dhmellhn]

Αυτό που περιγράφεις είναι ένα εγγενές πρόβλημα στην Παιδεία. Όταν ο εκπαιδευτικός βλέπει το μάθημα ως το αναγκαστικό εξάωρο και μετά να σχολάσει, ως σαν να βρίσκεται σε κάποιο ανήλιαγο γραφείο, τέτοια προβλήματα θα σωρεύονται συνεχώς. Η φιλόλογος που αναφέρεις αποτελεί μία από τις λίγες εξαιρέσεις.

Από την άλλη ζητάμε να ενσωματώσουμε αλλοδαπούς οι οποίοι δήθεν συμμετέχουν της "ημετέρας παιδείας". Όταν την ίδια στιγμή τα Ελληνόπουλα δεν μορφώνονται και αγνοούν βασικά, πως μπορούμε να ισχυριστούμε κάτυι τέτοιο; Κατά συνέπεια, το ζήτημα της "ημετέρας παιδείας" εκτός του ότι είναι λάθος ερμηνεία του πρωτοτύπου από τους προθύμους καλοθελητές, στην ουσία δεν υφίσταται.

Όσο για τον Λυσία, ο ρήτορας είναι μαγικός. Οπως ανέφερα, έχει γράψει λόγους που απευθύνονται σε κάθε χαρακτήρα. Υποψιάζομαι ότι διέθετε πολύ βαθειά γνώση του ανθρωπίνου ψυχισμού και της ανθρώπινης συμπεριφοράς, τομέας που άπτεται της επιστήμης της ψυχολογίας.

[KELAINO]

Αν με εγγενές πρόβλημα στην παιδεία εννοείς το δυσανάλογα μεγάλο ρόλο που παίζει ο (αναπόφευκτος) ανθρώπινος παράγοντας, θα συνυπογράψω.
Το σύστημα δε λειτουργεί. Έχω δύο παραδείγματα:

Ο Θανάσης της υπογραφής μου είναι δάσκαλος στο δημοτικό. Φυσικά είναι ο ορισμός του ανθρώπου που έχει γεννηθεί για να διδάσκει, αν υπάρχει ο τέλειος εκπαιδευτικός τότε είναι αυτός, εχμ, το πιάσατε το νόημα. Μ' έχει πει πολλές φορές για το ντουβάρι πάνω στο οποίο πέφτει και σπάει τα μούτρα του κάθε φορά που πάει να κάνει κάτι.
Κάποτε ήταν σε σχολείο με πολλά Τσιγγανόπουλα (που τα ανέφερε κι ο Κάσσανδρος). Πολλά απ' αυτά ήταν πολύ καλοί μαθητές, με έλεγε για ένα κοριτσάκι μάλιστα που ήταν αστέρι. Όσο μεγαλώνουν όμως, εξαφανίζονται σιγά - σιγά. Τα σταματάνε οι γονείς τους.
Εδώ είναι θέμα εφαρμογής νόμων. Η παιδεία είναι υποχρεωτική, πάει και τελείωσε! Με τον μπάτσο αγκαζέ εν ανάγκη, αλλά εδώ γμτ μας έπιασε παροξυσμός σεβασμού στη διαφορετικότητα ξαφνικά μη χέσω;

Το άλλο παράδειγμα αφορά γνωστό μου "δάσκαλο" που είχε το θράσσος να με πει κατάμουτρα ότι τα αλβανάκια της τάξης του είναι οι καλύτεροι μαθητές αλλά "φυσικά και δεν τα βάζω τον καλύτερο βαθμό. Αυτό έλλειπε".
Για πρώτη φορά στη ζωή μου αιστάνθηκα την ανάγκη να πλακώσω κάποιον στο ξύλο...

Σ' ένα ευνομούμενο εκπαιδευτικό σύστημα, οι καλοί εκπαιδευτικοί θα είχαν την άνεση να προσφέρουν όσα δύνανται, ενώ οι τρισάθλιοι α) δε θα υπήρχαν β) δε θα μπορούσαν να κάνουν τη ζημιά που κάνουν..



Ο Λυσίας τώρα, που είναι και το θέμα μας: σε μια κουβέντα που είχαμε γι' αυτόν κάποτε, τον παρομοιάσαμε με τους σύγχρονους διαφημιστές, που προσαρμόσουν τα "σέλλινγκ άργκιουμεντ" στο "τάργκετ γκρουπ" κι έτσι. Ουδέν καινόν υπό τον ήλιον και τέτοια.