Η ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ - ΟΜΗΡΟΣ

[TEUTAMOS]

Στον αστερισμό του Ομήρου
συνέδριο
ΜΑΡΙΑ ΘΕΡΜΟΥ | Κυριακή 27 Αυγούστου 2006

Θεϊκές φωτιές που άναψαν στον ουρανό αφήνοντας ανεξίτηλα σημάδια στη μνήμη των ανθρώπων, τέτοιες ώστε να ερμηνευθούν ως υπερφυσικά φαινόμενα που μόνο θεοί ασφαλώς θα μπορούσαν να προκαλέσουν και τόσο εντυπωσιακές ώστε να διασωθούν στο πέρασμα των αιώνων. Ηταν κομήτες; Ηταν μετεωρίτες; Ηταν σύνοδοι πλανητών στον ουρανό ξαφνιάζοντας με τη λάμψη τους; Για τους ανθρώπους της εποχής δεν είχε σημασία. Ο Ομηρος συνέθεσε τα έπη. Στη σημερινή εποχή όμως η επιστήμη ερμηνεύει. Και τα πρώτα αποτελέσματα της μελέτης γύρω από τα κρυμμένα αστροφυσικά φαινόμενα των ομηρικών επών, όπως θα παρουσιασθούν στο συνέδριο στην Αρχαία Ολυμπία με θέμα «Επιστήμη και Τεχνολογία στα Ομηρικά Επη», αποκαλύπτουν υπαρκτά αλλά δυσερμήνευτα για τους ανθρώπους της προϊστορικής εποχής συμβάντα.

Στα έπη του Ομήρου, αυτή την εκπληκτική μείξη οργιαστικής φαντασίας του ποιητή, μύθων που έρχονται από τα βάθη της προϊστορίας συνοδεύοντας τα πρώτα βήματα των ανθρώπων για την κατανόηση του θαυμαστού κόσμου γύρω τους και γνώσεων που αποκτήθηκαν αργά και βασανιστικά οδηγώντας στους πρώτους πολιτισμούς, οι θεοί είναι πανταχού παρόντες. Συμμετέχουν στις μάχες, με το μέρος του ενός ή του άλλου αντιπάλου, επεμβαίνουν δραστικά καθορίζοντας την εξέλιξη της ιστορίας και πάντα η εμφάνισή τους συνοδεύεται - όπως πρέπει άλλωστε για έναν θεό - από εντυπωσιακά φαινόμενα, που είναι αδύνατον να εξηγηθούν με τα ανθρώπινα μέτρα. Ο Ηφαιστος ιδιαίτερα αλλά και η Αθηνά σχετίζονται με πλήθος αστροφυσικών και αστρονομικών γεγονότων στον Ομηρο. Πώς αλλιώς θα μπορούσε άλλωστε να τονισθεί η θεϊκή τους φύση; Ολα αυτά, όμως, λένε οι επιστήμονες, περιέχουν ουσιαστικές πληροφορίες για τις αστρονομικές γνώσεις των ανθρώπων της Εποχής του Χαλκού ενώ κρύβουν μνήμες από σημαντικά περιστατικά που κατεγράφησαν στη συλλογική μνήμη.

Οι φωτιές της δημιουργίας

Οι επιστήμονες έχουν αποδείξει σήμερα ότι ο ουράνιος θόλος τον οποίο έβλεπαν στο παρελθόν οι πρόγονοί μας ήταν πολύ περισσότερο δραστήριος σε σχέση με αυτόν της σημερινής εποχής. Και οι «συναντήσεις» της Γης με κοσμικούς εισβολείς είχαν προκαλέσει πολλές ανακατατάξεις στα φυσικά και κοινωνικά περιβάλλοντά της. «Κατά τη διάρκεια των τελευταίων 12.000 ετών παρόμοιες συναντήσεις (αστεροειδών, κομητών και πλανητών) δεν ήταν ασυνήθιστο φαινόμενο» σημειώνει η κυρία Αμάντα Λαούπη του Κέντρου Εκτίμησης Φυσικών Κινδύνων και Προληπτικού Σχεδιασμού του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου, η οποία μιλώντας στο συμπόσιο με θέμα «Οι θεϊκές φωτιές της δημιουργίας. Ο Ομηρικός Ηφαιστος ως θεότητα κομητών και μετεώρων» παρουσιάζει τη μελέτη της, που είναι επικεντρωμένη στην παράλληλη αναφορά μεταξύ του Ηφαίστου και του πελασγικού υποστρώματος (των πρωτοελληνικών, δηλαδή, θεοτήτων) των περιοχών γύρω από τη Μεσόγειο.

«Αρκετές μαρτυρίες συνηγορούν στη διάσπαση ενός μεγάλου κομήτη εκείνη την εποχή, γεγονός που παρατηρήθηκε από όλους τους πολιτισμούς του πλανήτη, οι οποίοι επηρεάστηκαν άμεσα ή έμμεσα από το ουράνιο αυτό γεγονός» λέει η κυρία Λαούπη.

Ο μη ολύμπιος θεός

Ο καθηγητής Εφαρμοσμένης Γεωφυσικής του Πανεπιστημίου Πατρών κ. Σταύρος Παπαμαρινόπουλος προχωρεί ακόμη περισσότερο αναφερόμενος στην «Ανάμνηση ενός κομήτη κατά τον Τρωικό Πόλεμο» και, με μια δεύτερη ανακοίνωσή του, στο «Περίπλοκον του Ηφαίστου στον Ομηρο». «Ο Ομηρος αναμειγνύει τον Ηφαιστο σε ποικιλία επεισοδίων στα οποία ο μη ολύμπιος θεός εμφανίζεται να σχετίζεται με αστροφυσικά και αστρονομικά γεγονότα και να έχει εξαιρετικές μηχανικές δεξιότητες» λέει. «Κατ' αρχάς λοιπόν παρουσιάζεται να ίπταται εκ Δυσμών προς την Τρωάδα και στην πορεία του να αφήνει ίχνη στη Λήμνο αλλά και στην πολιορκούμενη πόλη. Αστροφυσικά το γεγονός σχετίζεται με το πέρασμα ενός κομήτη γύρω στο 2000 π.X. (με εύρος λάθους +/- 200 χρόνια) ο οποίος άφησε ίχνη αναγνωρίσιμα σήμερα. Παράλληλα υπάρχει ένα αστρονομικό γεγονός που συνέβη το 1953 π.X. και είναι η εμφάνιση και η σύζευξη σε σύνοδο πέντε πλανητών, ένα μοναδικό φαινόμενο το οποίο συμβαίνει κάθε 5.000 χρόνια».

Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει στην «Ιλιάδα» με τον παράξενο ερχομό της Αθηνάς εκ Δυσμών, από τον Ολυμπο συγκεκριμένα, προς την Τρωάδα. Ο Ομηρος την αποκαλεί μάλιστα «σπινθηρίζουσα» και την παρομοιάζει με αστέρα που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια των μαχών μεταξύ Ελλήνων και Τρώων. Σε άλλο απόσπασμα η Αθηνά ρίχνει μια μαύρη και τραχιά πέτρα εναντίον του Αρη, ενώ στη συνέχεια ένας αετός ίπταται και μάχεται με έναν κόκκινο δράκο στον ουρανό της Τροίας. Πρόκειται για επεισόδια που τόσο ο κ. Παπαμαρινόπουλος όσο και η κυρία Λαούπη ερμηνεύουν ως κομήτη ο οποίος πέρασε πολύ κοντά από τη Γη.

Δράκοι και θεοί

«Εντονη διείσδυση κομητικών υλικών στη γήινη ατμόσφαιρα, ακόμη και χωρίς επεισόδιο πρόσκρουσης, μπορεί να διεγείρει ένα έντονο ζωδιακό φως και να προκαλέσει ακραία φαινόμενα σέλαος καθώς το γεωμαγνητικό πεδίο του πλανήτη μας θα έχει διαταραχθεί. Και τέτοια φαινόμενα έχουν αποτυπωθεί στο συλλογικό ασυνείδητο ως δράκοι και θεοί που πολεμούν στους ουρανούς» σημειώνει η κυρία Λαούπη. Και οι δύο επιστήμονες γνωρίζουν μέσα από τις μελέτες τους ότι τα ίδια φαινόμενα κατεγράφησαν από πολλούς πολιτισμούς της Προϊστορικής Εποχής, από την Αίγυπτο και τη Μέση Ανατολή ως την Ινδία και την Κίνα.

«Στο παλίμψηστο της αρχαιοαστρονομικής γνώσης στις μεσογειακές και παραμεσόγειες περιοχές ένας σημαντικός αριθμός πληροφοριών προέρχεται από την "Ιλιάδα" και αναφέρεται στις εκτεταμένες καταστροφές των αρχών της 2ης χιλιετίας π.X. Συνεπώς ο Ηφαιστος λειτούργησε ως συμβολικό αρχέτυπο των προκρουσιγενών γεγονότων όντας μια καθοριστική μορφή στο γνωστικό σύστημα των Πελασγών της 3ης και της 2ης χιλιετίας π.X.» καταλήγει η κυρία Λαούπη. Σε αυτές τις μνήμες προστέθηκαν αργότερα, τον 12ο αιώνα, που είναι η εποχή συγγραφής της «Ιλιάδας» (για τους επιστήμονες ο ίδιος ο Ομηρος χρονολογεί τον Τρωικό Πόλεμο γιατί αναφέρει μια ολική έκλειψη Ηλίου που ήταν ορατή στο Αιγαίο αυτόν τον αιώνα), η επέλαση του Φαέθοντα, η πτώση της Τροίας και άλλες καταστροφές.

Αλλά και «οι αναφορές στον Ηλιο, στη Σελήνη και σε ορισμένους λαμπρούς αστέρες και αστερισμούς οι οποίοι είναι ορατοί ορισμένες εποχές του έτους κατά τη νύχτα ή σε αστερισμούς που ανατέλλουν ή δύουν κατά το λυκαυγές ή το λυκόφως, καθώς και οι αναφορές στη μικρή ή μεγάλη διάρκεια των ημερών κατά το χειμερινό ή θερινό ηλιοστάσιο, δείχνουν την ύπαρξη ενός αρχαιότατου αστρικού ημερολογίου το οποίο συνδέεται με τις αγροτικές και ναυτικές δραστηριότητες» όπως λέει η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών κυρία Μάρω Παπαθανασίου. Και όπως η ίδια επισημαίνει, πρόκειται για αστρονομικές γνώσεις οι οποίες θα μπορούσαν να αποκτηθούν μόνο με τη συστηματική χρήση του αρχαιότερου αστρονομικού οργάνου, του γνώμονος. Ιδού λοιπόν ο Ομηρος ως μια αστείρευτη πηγή για την ιστορία και του Σύμπαντος.
Γιατί οι ασπίδες ήταν άτρωτες;

Δώρο των θεών προς τους ανθρώπους εθεωρείτο στην αρχαιότητα η τεχνολογία, όπως αποδεικνύεται από τους μύθους. Και τα ελληνικά φύλα από τους προϊστορικούς ήδη χρόνους είχαν να παρουσιάσουν πολλά τεχνολογικά επιτεύγματα. Ετσι τη Μυκηναϊκή Εποχή, την εποχή δηλαδή των ομηρικών επών, η τεχνολογία των Ελλήνων θα πρέπει να θεωρείται με τα δεδομένα της εποχής προηγμένη. Αυτό ακριβώς το πεδίο προσεγγίζει το διεθνές συμπόσιο «Επιστήμη και Τεχνολογία στα Ομηρικά Επη», το οποίο διεξάγεται από 27 ως 30 Αυγούστου στην Αρχαία Ολυμπία (Συνεδριακό Κέντρο ΣΠΑΠ) υπό την προεδρία του καθηγητή κ. Στέφανου Παϊπέτη του Τμήματος Μηχανολόγων και Αεροναυπηγών Μηχανικών - Εργαστήριο Εφαρμοσμένης Μηχανικής του Πανεπιστημίου Πατρών. Είναι ο επιστήμονας ο οποίος μελετώντας την «Ιλιάδα» απέδειξε γιατί οι ασπίδες του Αχιλλέα και του Αίαντα ήταν αδιαπέραστες και τώρα συνενώνει επιστήμονες όλων των κλάδων προκειμένου να καταθέσουν τις μελέτες τους φέρνοντας στο φως σημαντικά στοιχεία της ομηρικής εποχής.

πηγή: http://tovima.dolnet.gr/default.asp?pid ... tid=175249

[stal]

Όπως βλέπω το μονοπάτι του Ομήρου οδηγεί στην αρχαιο-αστρονομία...
Ενδιαφέρον θα ήταν να το εξερευνήσουμε βασισμένοι στην συγκεκριμένη περίπτωση των στοιχείων που μας παρέχει το υλικό από την γραμματεία του Ομήρου.

Θα πρότεινα (για την ώρα) να μην σταθούμε τόσο ούτε στο ζήτημα αν είναι αυθεντικές ή ποιητικές οι σχετικές παρατήρησεις αυτής της γραμματείας, ούτε και στο ζήτημα αν πρόκειται για παράδοση ή έργο ενός συγγραφέα. Όλα αυτά μπορούν να εξεταστούν αργότερα.

Θα πρότεινα να εστιαστεί η προσοχή στην σαφή αναγνώριση αστρονομικών φαινομένων στα ομηρικά κείμενα - και φυσικά στην χρονολόγηση αυτών των φαινομένων με αρχαιο-αστρονομικές μεθόδους.

Το βασικό είναι να αναγνωριστούν πριν από όλα τέτοια φαινόμενα και τούτο γιατί στην αρχαιο-αστρονομική χρονολόγηση τους το κύριο είναι ο εντοπισμός του φαινόμενου στην γραμματεία που της περισσότερες φορές επιδέχεται διαφορετικές ερμηνείες περί τίνος πρόκειται.

Εδώ οι περισσότερο εξοικειωμένοι με την γραμματεία θα μπορούσαν ίσως να ανθολογήσουν /προσδιορίσουν τέτοια φαινόμενα.

Για παράδειγμα:

οι δύο επιστήμονες αναφέρουν με δημοσίευσή τους στο επιστημονικό έντυπο «Ρroceedings of the Νational Αcademy of Sciences» ότι αν και χρειάστηκε να κάνουν μερικές υποθέσεις ώστε να καταλήξουν στην ακριβή ημερομηνία της επιστροφής στην Ιθάκη, τα στοιχεία που παρουσιάζει ο Ομηρος μαρτυρούν ότι διέθετε σημαντικές αστρονομικές γνώσεις για την εποχή του, καθώς και ότι τα όσα παρουσιάζει στην Οδύσσεια έχουν πραγματική βάση.

Οπως ανέφερε στο «Βήμα» ο κ. Μπαϊκούζης, «στηριχτήκαμε σε έναν στίχο στην Οδύσσεια που κάνει αναφορά σε ένα φαινόμενο που οδηγεί στο συμπέρασμα ότι έλαβε χώρα ολική έκλειψη Ηλίου κατά την επιστροφή του Οδυσσέα. Αυτό το κομμάτι συσχετίστηκε με άλλες αναφορές αρχαίων εκλείψεων και όπως φάνηκε φέρει πολλά παρόμοια στοιχεία.
Παράλληλα στο κείμενο του Ομήρου υπάρχουν άλλες δύο αστρονομικές αναφορές για τον γυρισμό του Οδυσσέα στην Ιθάκη:η πρώτη αφορά την Αφροδίτη,η οποία έξι ημέρες πριν από τη σφαγή των μνηστήρων βρισκόταν ψηλά στον ουρανό, και η δεύτερη αφορά τα άστρα που έβλεπε ο Οδυσσέας όταν έφυγε από την Καλυψώ.
Αναζητήσαμε το αν έγινε έκλειψη ηλίου εκείνη την εποχή: Εγινε το 1178 π.Χ. και ήταν ορατή από την Ιθάκη.
Με ειδικά προγράμματα και πολύπλοκους υπολογισμούς προσδιορίσαμε και την ημερομηνία».

Φυσικά αν είχαμε το ίδιο το κείμενο των δύο ερευνητών θα μπορούσαμε να το συζητήσουμε με περισσότερη ακρίβεια.