Η σταυροφορια του 1097

[Ιπτάμενος]

Μέσα στις πυρωμένες πανοπλίες και κάτω από τα κράνη που κάλυπταν όλο το κεφάλι, οι στρατιώτες του Χριστού βίωναν ένα ατελείωτο μαρτύριο, εκείνο το φλεγόμενο μεσημέρι της 1ης Ιουλίου του 1097…Από το πρωί, οι Τούρκοι ιππείς του Σουλτάνου Κιλίτζ Αρσλάν, τους σφυροκοπούν αδιάκοπα, εξαπολύοντας διαδοχικά κύματα από βέλη, σε ένα αδιάκοπο φονικό πήγαινε έλα…
Η τακτική τους, είναι αυτή που γνωρίζουν πολύ καλά από παιδιά κιόλας, και που εδώ και 60 χρόνια τους εξασφάλισε τη νικηφόρα προέλαση προς τη Δύση…
Βασίζεται σχεδόν αποκλειστικά σε δεινούς ιπποτοξότες που επιτίθενται κατά κύματα στον εχθρό…Μόλις το πρώτο κύμα των επιτιθέμενων αδειάσει τις φαρέτρες του, απομακρύνεται γρήγορα δίνοντας τη θέση του στην επόμενη σειρά της παράταξης…
Το ίδιο συνεχίζεται ώσπου να διασπαστούν οι γραμμές των αμυνομένων και να επέλθει η κατάρρευση. Τότε, εφορμούν με τα μικρόσωμα και ανθεκτικά άλογά τους εκμεταλλευόμενοι τις συνθήκες χάους που επικρατούν και με τα μικρά ξίφη τους αποτελειώνουν τους αντιπάλους τους…Αυτήν σκοπεύουν να εφαρμόσουν και αυτό το καλοκαιρινό πρωινό, όταν αιφνιδιαστικά επιτίθενται στους σρτατιώτες του Χριστού…

Κι όμως, την άνοιξη του 1097, ο βασιλιάς Κιλίτζ Αρσλάν δε μπορεί να φανταστεί την τροπή που θα πάρουν τα πράγματα…Δεν είναι ακόμα ούτε 18 χρόνων, αλλά ήδη έχει εμπειρία από τους Φράγκους αφού τους είχε συντρίψει ένα χρόνο πριν…Επιμένει, λοιπόν, να αγνοεί τις αναφορές που επιμένουν πως νέα κύματα Φράγκων έχουν φτάσει στην Κωνσταντινούπολη και ετοιμάζονται να περάσουν το Βόσπορο…για το νεαρό σουλτάνο, και το νεότευκτο κράτος του μεγαλύτερη σημασία έχει η σύγκρουση με το αντίπαλο δέος του στην Ανατολία, όπως αυτό εκφράζεται από μία μυστηριώδη προσωπικότητα, τον Ντανισμέντ τον Σοφό, που κυριαρχεί στις αχανείς εκτάσεις γύρω από τη Σεβάστεια και τη Μελιτηνή, και σε αντίθεση με τους υπόλοιπους Σελτζούκους πολέμαρχους, κατέχει υψηλή παιδεία και γνώσεις σε πολλά διαφορετικά επιστημονικά πεδία…
Τον Απρίλιο λοιπόν, ο Κιλίτζ Αρσλάν βρίσκεται με το στρατό του πολύ μακριά από την πρωτεύουσά του, τη Νίκαια, στα περίχωρα της Μελιτηνής, στις όχθες του Ευφράτη, με σκοπό τη σύγκρουση με το Ντανισμέντ, όταν οι αγγελιαφόροι του του ανακοινώνουν με τρόμο ότι οι Φράγκοι, περισσότεροι από την προηγούμενη χρονιά, πέρασαν το Βόσπορο και βαδίζουν κατά της πρωτεύουσάς του…Ο σουλτάνος έχει στο μυαλό του την εικόνα των ρακένδυτων προσκυνητών που είχε εξοντώσει την προηγούμενη χρονιά και δεν ανησυχεί... Συνεχίζει, λοιπόν να πολεμάει το Ντανισμέντ, ο οποίος στα μάτια του αποτελεί μεγαλύτερο κίνδυνο από τους Φράγκους…
Λίγες μέρες αργότερα, οι νέες αναφορές έρχονται να τρομοκρατήσουν το Σουλτάνο…Οι Φράγκοι πολιορκούν τη Νίκαια με καταπέλτες και δε μοιάζουν σε τίποτα με αυτούς της προηγούμενης χρονιάς, αφού πρόκειται για ένα μεγάλο πλήθος βαριά οπλισμένων ιπποτών, που συνοδεύονται μάλιστα από το στρατό του Αυτοκράτορα!!!
Πολύ γρήγορα, ο Κιλίτζ Αρσλάν έρχεται σε συμβιβασμό με το Ντανισμέντ και γεμάτος αγωνία παίρνει το δρόμο της επιστροφής…Φτάνοντας στο υψώματα γύρω από τη Νίκαια, αυτό που βλέπει δεν του αφήνει αμφιβολίες για την κρισιμότητα της κατάστασης…η πρωτεύουσά του είναι κυκλωμένη από παντού ακόμα και από την Ασκανία λίμνη που βρίσκεται στα δυτικά της, αφού ο Αλέξιος Κομνηνός είχε την προνοητικότητα να ναυπηγήσει μικρά πλοιάρια και να αποκόψει την πόλη και από τη λίμνη…Οι εμίρηδες, πιο έμπειροι από τον παρορμητικό Σουλτάνο, τον συμβουλεύουν να υποχωρήσουν στο εσωτερικό της Ανατολίας και να μη διακινδυνεύσουν την ακεραιότητα του στρατού τους σε μια παράτολμη επιχείρηση….
Μετά από μία σύντομη σύγκρουση, την 21η Μαίου, ο σουλτάνος καταλαβαίνει τη ματαιότητα της προσπάθειας και διατάζει υποχώρηση…Δε θα ξαναδεί ποτέ την πρωτεύουσά του, και αναδιπλώνεται στο εσωτερικό της Ανατολίας, όπου με τη βοήθεια των συμβούλων του σχεδιάζει την αντεπίθεσή του!!!
Λίγες μέρες αργότερα, τα ξημερώματα της 19ης Ιουνίου, τα μπλε λάβαρα του Αλεξίου Κομνηνού κυματίζουν στις επάλξεις της Νίκαιας…

Με την πτώση της Νίκαιας, όλο το δυτικό κομμάτι της Μικράς Ασίας περιέρχεται ξανά στον έλεγχο του Αυτοκράτορα, όμως στα βουνά της Φρυγίας ο Σουλτάνος ετοιμάζει την αντεπίθεσή του…Συγκεντρώνει όσο στρατό μπορεί και μάλιστα προτείνει στον Ντανισμέντ να συμμαχήσουν….Δεν χρειάζεται να προσπαθήσει πολύ για να τον πείσει!!! Ο Ντανισμέντ, έμπειρος και ικανός πολέμαρχος, αντιλαμβάνεται την κρισιμότητα της κατάστασης και θέλει να αντιμετωπίσει τους Φράγκους πριν αυτοί γίνουν απειλητικοί και για την επικράτειά του…Έρχεται στο στρατόπεδο του σουλτάνου με χιλιάδες ιππείς και αρχίζουν να καταστρώνουν σχέδια…
Ο Σουλτάνος, που έχει κατασκόπους στο στρατό του Αυτοκράτορα, μαθαίνει τα σχέδια των Φράγκων…Δεν κρύβουν τις προθέσεις τους, θέλουν να φτάσουν ως την Ιερουσαλήμ…Μάλιστα, κάνουν γνωστό και το δρομολόγιο που θα ακολουθήσουν!!!Από την πεδινή Νίκαια, θα ανέβουν στα Βουνά της Φρυγίας3 κατευθυνόμενοι νοτιοανατολικά προς το Ικόνιο…Οι έμπειροι εμίρηδες υπποδεικνύουν στον κιλίτζ Αρσλάν το κατάλληλο μέρος για ενέδρα. Σε τέσσερις ημέρες πορείας από τη Νίκαια, κοντά στο Δορύλαιο, υπάρχει μια στενή κοιλάδα, από την οποία οι Φράγκοι πρέπει υποχρεωτικά να περάσουν…Οι Τούρκοι, θα συγκεντρωθούν στους γύρω λόφους και θα περιμένουν το θήραμά τους!!!!Στα τέλη του ιουνίου ο σουλτάνος μαθαίνει ότι οι φράγκοι έφυγαν από τη νίκαια και ανηφορίζουν προς το Δορύλαιο...Τους περιμένει ήδη στο σημείο που είχε αποφασιστεί…Το πρωί της 1ης Ιουνίου, οι Φράγκοι προβάλουν στον ορίζοντα…Βαδίζουν αργά, χωρίς να υποψιάζονται τι τους περιμένει…Ο κιλίτζ Αρσλάν περίμενε πολυαριθμότερη τη στρατιά...υποθέτει πως ένα μέρος του στρατού τους έμεινε στη Νίκαια…Δε γνωρίζει ότι κατά την αναχώρησή τους οι Σταυροφόροι έχουν διασπάσει το στρατό τους σε δύο τμήματα..προπορεύονται οι Νορμανδοί, του ατρόμητου Βοημούνδου που βέχει μαζί του τον ανιψιό του τανκρέδο, μαζί με τους στρατιώτες του ετιέν ντε μπλουά και του ροβέρτου της φλάνδρας, καθώς και το Αυτοκρατορικό απόσπασμα με το στρατηγό τατίκιο…μερικές ώρες πορείας πίσω τους, ακολουθεί ο υπόλοιπος στρατός, με τους υπόλοιπους αρχηγούς της Σταυροφορίας…
Κρίνοντας από την αριθμητική υπεροχή και το πλεονέκτημα του αιφνιδιασμού, οι τούρκοι αρχηγοί, γεμάτοι αυτοπεποίθηση, δίνουν το σύνθημα για την επίθεση…

Μέσα σε ένα σύννεφο σκόνης, και με τα πράσινα λάβαρα του Σουλτάνου να πλαταγίζουν τα Τούρκικα άλογα ορμούν σα σίφουνας στους φράγκους…
Ο Βοημούνδος, τεράστιος φυσικός μαχητής και ικανότατος πολέμαρχος, δεν αφήνεται να αιφνιδιαστεί…Με μια γρήγορη ματιά εκτιμά την κατάσταση και αφού διατάξει τους αγγελιαφόρους του να καλπάσουν όσο γρήγορα μπορούν και να ειδοποιήσουν το υπόλοιπο στράτευμα, θα παρατάξει τις άμαξες μπροστά από ένα έλος και πίσω τους θα τοποθετήσει τα γυναικόπαιδα και τους αμάχους για να προστατευθούν…ο στρατός, θα αναλάβει να κρατήσει το βάρος της επίθεσης…Μπροστά οι ιππότες , με κρικωτά μεταλλικά πουκάμισα, σιδερένια κράνη ,οπλισμένοι με τεράστια, βαριά σπαθιά και μακριές λόγχες με μυτερές αιχμές, προστατευμένοι από μακρόστενες ασπίδες που τους καλύπτουν από το λαιμό ως τα πόδια, ισορροπώντας πάνω στους ημικυκλικούς αναβολείς, μοιάζουν περισσότερο με αγάλματα από σίδερο παρά με ανθρώπους… πίσω τους, παρατάσσονται απλοί καβαλάρηδες με μικρότερους θώρακες και κυκλικές ασπίδες, κράνη, δανέζικα πελέκια, και βαλλίστρες…και οι απλοί πεζικάριοι, με ενισχυμένους με φολιδωτά λέπια χιτώνες, φέρουν μια ποικιλία από όπλα όπως τόξα, γάντζους για να ρίχνουν τους αντιπάλους τους από τα άλογα και μικρά ξίφη για να τους αποτελειώνουν..
Οι τούρκοι, πιστοί στην τακτική τους καταπονούν τους Φράγκους συνεχώς, όμως παρά το ότι είναι πια μεσημέρι και έχουν προκαλέσει αρκετές απώλειες, κυρίως ανάμεσα στους πεζούς, δεν έχουν καταφέρει να επικρατήσουν ολοκληρωτικά…Αιτία, αυτοί οι βαριά οπλισμένοι ιππότες που ξέρουν να αμύνονται τέλεια και εναντίον τους τα βέλη δεν έχουν κανένα αποτέλεσμα…ο Κιλίτζ Αρλσάν είναι νευρικός!!!ναΜήπως να ξεκινήσει τη μάχη σώμα με σώμα; Πολύ επικίνδυνο, καθώς σε όλες τις εκ του συστάδην αψιμαχίες οι ιππότες διέλυσαν τους ελαφρά οπλισμένους Τούρκους…Η υποχώρηση φαίνεται σαν συνετή επιλογή, ώσπου στον ορίζοντα διακρίνεται ένα μεγάλο σύννεφο σκόνης..Είναι η δεύτερη Φραγκική στρατιά με το Δούκα Γοδεφρείδο μπροστά που εφορμά με ασυγκράτητη ορμή!!! Δίπλα του, ο μικρότερος αδερφός του Βαλδουίνος (που αργότερα κατέλαβε την Έδεσσα, ιδρύοντας το πρώτο Φράγκικο κράτος στην Ανατολή), ο Ούγος ντε Βερμαντουά, αδερφός του βασιλιά της Γαλλίας, και όλοι οι επίλεκτοι ιππότες τους τους…πριν προλάβει να διατάξει υποχώρηση ο Σουλτάνος, μια Τρίτη στρατιά φαίνεται πίσω από τις Τουρκικές γραμμές!!! Είναι ο επίσκοπος Αντεμάρ ντε Μοντέιγ, και ο κόμης της Τουλούζης Ραϋμόν ντε Σεν Ζιλ, που κυκλώνουν τους τούρκους!!!
Ο Κιλίτζ Αρσλάν δεν το σκέφτεται καθόλου!!! Πηδά στο άλογό του, αφήνοντας πίσω ακόμα και τους θησαυρούς που κουβαλούσε για τα έξοδα του στρατού του!!! Το ίδιο κάνει και ο Ντανισμέντ, μαζί με τους εμίρηδες και όσους στρατιώτες πρόλαβαν να απεμπλακούν από τη Φραγκική μέγγενη…με το φόβο στην ψυχή, θα καλπάζουν αδιάκοπα για δύο ημέρες…ο κιλίτζ Αρσλάν, εξαφανίζεται στην απεραντοσύνη της Ανατολίας περιμένοντας να κοπάσει η σιδερένια λαίλαπα από τη δύση…Θα οργανώσει το κράτος του με πρωτεύουσα το Ικόνιο (οι απόγονοί του θα το κρατήσουν μέχρι τις αρχές του 14ου αιώνα) και θα περιμένει τέσσερα χρόνια για την εκδίκησή του…Όσοι όμως έμειναν πίσω σφαγιάστηκαν από τους ιππότες ή πιάστηκαν αιχμάλωτοι…
Με τη μάχη του Δορυλαίου, εκκενώνεται από τους Τούρκους η κεντρική και Δυτική Μικρά Ασία και περνά ξανά, χάρη στη βοήθεια των Φράγκων, στη Βυζαντινή σφαίρα επιρροής…
Όσο για τους Φράγκους, ο μόνος εχθρός που έχουν να ντι,ετωπίσουν σε αυτήν τη εππική τους πορεία, είναι η φύση…Το κατάξερο οροπέδιο και η αφόρητη ζέστη, οι επικίνδυνες ορεινές διαβάσεις, το οξύ πρόβλημα επισιτισμού, θα προκαλέσουν περισσότερες απώλειες από ό,τι οι μάχες με τους Τούρκους πριν καταφέρουν να φτάσουν, την 21η Οκτωβρίου 1097, στις πύλες της Αντιόχειας…

[Ιπτάμενος]

Στις 21 Οκτωβρίου 1097, οι φρουροί στην ακρόπολη της Αντιόχειας (σημερινή Αntakya) , διακρίνουν ένα μεγάλο σύννεφο σκόνης, μακριά, στον κάμπο της Αντιόχειας...
"Έφτασαν οι Φράγκοι", ειδοποιούν τους κατοίκους!!! Τους περιμένουν, άλλωστε, εδώ και πολλές εβδομάδες, δε μπορούν όμως να φανταστούν πόσο ταλαιπωρήθηκαν για να διασχίσουν το τεράστιο και σαν καμίνι φλεγόμενο οροπέδιο της Ανατολίας, αφήνοντας πίσω τους χιλιάδες νεκρούς, κυρίως μεταξύ των αμάχων...
Οι πέντε μεγάλες πύλες της πόλης κλείνουν και ο γηραιός κυβερνήτης της πόλης, ο Γιαγκί Σιγιάν, διώχνει όλους τους χριστιανούς κατοίκους της πόλης, με το φόβο ότι μπορεί να βοηθήσουν τους ομόθρησκούς τους...Ο Τούρκος εμίρης γνωρίζει καλά πως η πόλη του είναι απόρθητη, καθώς η οχύρωσή της φτάνει σε περίμετρο τα 12 χιλιόμετρα, ενώ 360 πύργοι κάνουν ακόμα πιο ισχυρό το τείχος...Στα δυτικά, ο Ορόντης κυλάει κατά μήκος των τειχών, δημιουργώντας μια φυσική τάφρο, ενώ στα ανατολικά το τείχος ανεβαίνει στο όρος Σίλπιο, σε μία από τις κορυφές του οποίου βρίσκεται η ακρόπολη της Αντιόχειας...
Το να κυκλωθεί η πόλη, είναι λοιπόν αδύνατο, έστω κι αν οι Φράγκοι αριθμούν περίπου 30000 μαχητές, ιππότες και πεζούς...Αυτό που φοβάται ο εμίρης, είναι η εκ των έσω συνεργασία με τον εχθρό, γι’ αυτό και έδιωξε τους χριστιανούς...
Βέβαια, ο εμίρης έχει προνοήσει, ήδη από τον καιρό που η άφιξη των εισβολέων ακουγόταν σα φήμη, να ζητήσει ενισχύσεις από τους Σελτζούκους πρίγκηπες της Συρίας…Ο γιός του, Τσαμς αλ Ντάουλα, απευθύνεται κυρίως στους άρχοντες των Συριακών μητροπόλεων, στον Ντουκάκ της Δαμασκού, και στον μισητό αδερφό του Ριντουάν, που βασιλεύει στο Χαλέπι (σημερινό Aleppo), της βόρειας Συρίας…Ο Τσαμς προσπαθεί να τους πείσει ότι πρόκειται για ιερό πόλεμο, όμως την εποχή εκείνη, κι ενώ δεν έχει διαφανεί ακόμα ποσο μεγάλος είναι ο κίνδυνος που αντιπροσωπεύουν οι Φράγκοι, το τζιχάντ χρησιμοποιείται μόνο από όσους έχουν συμφέρον ή βρίσκονται σε άμεσο κίνδυνο…Τα δύο αδέρφια, θεωρούν πως δε διατρέχουν κίνδυνο, άλλωστε δεν έχουν καμία διάθεση να βοηθήσουν τον εμίρη, του οποίου τις μηχανορραφίες γνωρίζουν καλά…Άλλωστε, οι δυό τους μισούνται θανάσιμα κι ο Ντουκάκ κατατρύχεται διαρκώς από το φόβο πως ο αδερφός του θα τον δολοφονήσει, με την βοήθεια του τάγματος των Δολοφόνων, στην επήρεια των οποίων έχει παραδοθεί ολοκληρωτικά... Δε θέλει λοιπόν να στείλει το στρατό του τόσο μακριά από τη βάση του!!!
Μετά από συνεχείς εκκλήσεις, στέλνουν ενισχύσεις, οι οποίες ύστερα από αψιμαχίες κατατροπώνονται από τους Φράγκους, οι οποίοι με καταπέλτες ρίχνουν τα ακρωτηριασμένα κεφάλια των Σελτζούκων μέσα στην πόλη …
Η Αντιόχεια, επί μακρόν, είναι αναγκασμένη να κρατήσει με τις δυνάμεις της την εισβολή…
Μα και στο Φραγκικό στρατόπεδο, τα πράγματα δεν είναι πιο ρόδινα…Οξύ πρόβλημα επισιτισμού, που αναγκάζει τους ιππείς να φάνε ακόμα και τα άλογά τους, και συνεχείς λιποταξίες, ροκανίζουν τη δύναμη των εισβολέων…
Μόνο η επιμονή του Νορμανδού Βοημούνδου κρατάει κάπως την κατάσταση…
Ο Βοημούνδος, ο πιο φοβερός από τους αρχηγούς των Φράγκων, πραγματική δύναμη της φύσης και πανούργος όπως ο πατέρας του, έχει βάλει στο μάτι τη Συριακή πόλη και ονειρεύεται να την κατακτήσει για λογαριασμό του…Κάνει λοιπόν τα πάντα, για να μην αδυνατίσει η δύναμη εισβολής!!!
Ο Γιαγκί Σιγιάν, με τη σειρά του, δεν καταθέτει τα όπλα. Αποφασίζει να ζητήσει τη βοήθεια του πανίσχυρου εμίρη της Μοσούλης Κερμπόγκα…Η Μοσούλη, απέχει 2 εβδομάδες από την Αντιόχεια, αν όμως ο Τσαμς καταφέρει να πείσει έγκαιρα τον εμίρη, η πόλη του έχει ελπίδες να ξεσφίξει τον κλοιό…
Ο Τσαμς καταφέρνει να πείσει τον Κερμπόγκα, που φέρει τον τίτλο του Αταμπέκ και περί τις 35000 λευκοφορεμένους ιππείς, υπό τα μαύρα λάβαρα των Αβασσιδών, παίρνουν το δρόμο προς την Αντιόχεια...Αντί όμως να κατευθυνθούν εκεί, ο Κερμπόγκα διατάζει τη στρατιά να κάνει μια παράκαμψη προς τα βόρεια, και να ανακαταλάβει την Έδεσσα που έπεσε στα χέρια του Φλαμανδού Βαλδουίνου...Οι αξιωματικοί τον συμβουλεύουν πως δεν πρέπει να χάσει χρόνο, γιατί η Αντιόχεια μπορεί να πέσει από μέρα σε μέρα...Το θέμα της Έδεσσας, μπορεί να περιμένει...Ο Αταμπέκ όμως δεν ακούει τίποτα, πράγμα που θα του στοιχίσει τρεις εβδομάδες άκαρπης πολιορκίας πριν ξανακατευθυνθεί στην Αντιόχεια...
Ο Γιαγκί Σιγιάν, που με αγωνία περιμένει την άφιξη της στρατιάς της Μοσούλης, δεν μπορεί να καταλάβει το λόγο της αργοπορίας, αφού θα έπρεπε να έχουν φτάσει περί τα μισά του Μαιου...Στις 2 Ιουνίου, με ανακούφιση, οι υπερασπιστές βλέπουν από τα τείχη τον κύριο όγκο των Φράγκων στρατιωτών να απομακρύνεται από την πόλη!!! θα λυθεί άραγε η πολιορκία; Οι υπερασπιστές έχουν κι αυτοί φτάσει στα όρια της αντοχής τους...
Μήπως πλησιάζει ο Κερμπόγκα και σκοπεύουν να του επιτεθούν; Όπως κι αν έχει το πράγμα, η απόγνωση δίνει τη θέση της στην αισιοδιοξία...Το δράμα, φαίνεται να φτάνει στο τέλος του!!!
Τα ξημερώματα της 3ης Ιουνίου, σκιές φαίνονται κάτω από έναν πύργο να ανεβαίνουν σιγά σιγά με τη βοήθεια ενός σχοινιού, ενώ ένας άνδρας από τα τείχη τους δίνει το σινιάλο...Είναι ο Φιρούζ, ένας εξισλαμισμένος Αρμένιος, που μνησικακεί εναντίον του κυβερνήτη για μια παλιά του υπόθεση...Ο Βοημούνδος, έχει έρθει σε συνενόηση μαζί του να τους βοηθήσει να καταλάβουν τους πύργους που αυτός έχει στην επίβλεψή του...
Την αυγή, οι ήχοι από τις φράγκικες σάλπιγγες δίνουν το σύνθημα για την επίθεση μέσα στην πόλη...Ο Γιαγκί Σιγιάν παραλύει από το φόβο... Μετά από 227 ημέρες αντίστασης, αφήνει την πόλη του έρμαιο στις διαθέσεις των πολιορκητών κι ανεβαίνει στο άλογό του καλπάζοντας σε κατάσταση αλοφροσύνης...
Μέσα στην πόλη ο τρόμος στήνει το δικό του βασίλειο, καθώς οι Φράγκοι παραδίδουν τα πάντα σε έναν ωκεανό φωτιάς και αίματος...